Epigrafen:

The scent of ancient harmonies permeates the narrow streets of Venice (maat 47)

------ in the Frari church; sudddenly at the grave of Monteverdi (maat 69)

When the Clauses are Draped in Mourning (maat 94)

[Dit is een referentie naar de muzikale fraseologie en naar Nicolas Roegs film Don’t Look Now, die zich afspeelt in Venetië en die in het Duits bekend staat als Wenn die Gondeln Trauer tragen – When the Gondolas Are Draped in Mourning.]

Oorsprong van het werk:

------ in de Frari-kerk; plots aan het graf van Monteverdi

Aan de basis van een pompeus herdenkingsmonument voor één van de Doges in een kapel aan de linkerzijde van de Frari-kerk, merkte ik op de vloer een eenvoudige gedenksteen op: het graf van Monteverdi. Later, terwijl we onze caffé dronken op het plein, vulde de klank van een steelpan-spelende straatmuzikant de lucht. Het ganse gebeuren had een magisch, doch vervreemdend melancholieke sfeer over zich. We slenterden door de stad. Ik kon Monteverdi’s betoverende madrigaal Interotte speranza a doi tenori maar niet uit mijn hoofd zetten. Ciao, Claudio – wees gegroet en vaarwel.

We waren onlangs in Venetië. Monteverdi was er vele jaren lang muziekdirecteur van de San Marco Basiliek geweest en stief in de stad. Ik probeerde de sterke en contradictorische impulsen van deze mysterieuze plaats de richting van mijn compositie te laten bepalen: een veelzijdige mix van drukke pleinen en intieme steegjes, een onbezonnen doch tedere atmosfeer, en een constant bewustzijn van dat mythische aura dat het dagelijkse leven omringt. (Zelf gebruikte Monteverdi mythologische beelden om de zorgen van zijn tijd te beschrijven, zoals in Il ritorno d’Ulisse in patria).

Men slentert door de nauwe straatjes, die gevuld zijn met de geur van koffie en koken, en plots bevindt men zich voor een verblindend witte klassieke façade, waarop de inscriptie “Teatro la Fenice” prijkt: het theater van de rijzende feniks. (Tijdens de Biënnale van 1969, werd mijn werk Leone und und hier uitgevoerd – het is geschreven voor sopraan, tenor, bariton, en orkest; Ettore Gracis dirigeerde.) Daarna: de virtuoze architectuur van de paleizen langs het Canal Grande! En, dit alles overtreffend, het Dogepaleis: voor mij, een stenen openbaring over de paradox tussen brutale kracht (de gigantische dimensies, haar functie als het paleis van de Signoria en de Doge) en onvoorstelbare schoonheid.

Dit is waar Monteverdi woonde. Één van zijn hartverscheurende madrigalen, Interrotte Speranza, werd een onderdeel van het esthetische ‘schuim’ van mijn werk. Daarenboven zag ik het als een suggestief omen dat de steelpanmuziek – die we met de smartphone van onze vriend opnamen terwijl we koffie dronken – in de toonaard van re klein stond, net zoals Interrotte Speranza! Deze twee sferen weven zichzelf als opgenomen inzetstukken tussen de pianotextuur; nu eens meer op de voorgrond, dan weer minder. De pianotextuur pikt ofwel op wat ze hoort, of verwerpt ze volkomen wanneer het iets van de vorige sectie wil blijven benadrukken.

In mijn hommage aan Monteverdi was het voor mij niet enkel van belang om een terughoudende toon van eerbied te vinden, maar ook om in de enorme contrasten en het expressieve bereik van zijn muziek binnen te treden. Het werk is een hommage, een dodenzang (When the Clauses Are Draped in Mourning), maar tegelijk ook een soort protocol van mijn reacties op Monteverdi’s muziek, en de overweldigende atmosfeer van Venetië (The Sent of Ancient Harmonies Permeates the Narrow Streets of Venice). Naar zo’n complex conglomeraat probeerde ik toe te werken. [Rolf Riehm]