Improviseren is niet gemakkelijk. Het is het moeilijkste wat er is. Zelfs wanneer iemand voor een camera of microfoon improviseert, ‘buikspreekt’ of laat hij een ander in zijn plaats reeds bestaande schemas en talen spreken. Een groot aantal voorschriften is reeds voorgeschreven in ons geheugen en onze cultuur. Alle namen zijn reeds voorgeprogrammeerd. Alleen al de namen verhinderen ons om ooit echt te improviseren. Je kan niet om het even wat zeggen. Je bent min of meer verplicht het stereotiepe discours te volgen. En daarom geloof ik in improvisatie. En vecht ik voor improvisatie. Maar altijd in de overtuiging dat het onmogelijk is. En daar waar improvisatie is, ben ik niet in staat mezelf te zien. Ik ben blind voor mezelf en dat is wat ik zal zien – nee, ik zal het niet zien, het is aan anderen om het te zien. Degene die hier wordt
geïmproviseerd, nee, ik zal hem nooit zien. (Jacques Derrida, 1982)

Na Memory Space #2 (2005-’06) wilde ik nog een stap verder zetten in het aftasten van de grenzen tussen ‘improviseren’ en ‘uitvoeren’ en het onderzoeken van de mogelijke communicatievormen tussen beide. Om die confrontatie scherper te kunnen stellen, maak ik deze keer gebruik van een hybride ensemble bestaande uit zowel ‘klassieke’ als ‘improvisatie’-muzikanten, in combinatie met live-electronics die een scharnierpunt vormen tussen beide. Het conceptuele uitgangspunt voor Ventriloquium was bovenstaande tekst van Jacques Derrida en de vragen die eraan ten grondslag liggen. In hoeverre is ‘improviseren’ ook ‘uitvoeren’?

Welke rol speelt ‘cultuur’ als individueel én collectief geheugen hierin? Hoe verhoudt het individu zich tot het collectief en in welke mate verandert technologie deze verhouding? Bestaat er überhaupt iets als een ‘individu’, of spreekt ieder slechts de woorden en structuren die een bovenliggende ‘cultuur’ dicteert, zoals de pop van een buikspreker?

Ventriloquium werd gecomponeerd in opdracht van TRANSIT en aldaar gecreëerd op 27 oktober 2006 door Champ d’Action. (Stefan Prins)