Transit

Jörg Birkenkötter | Streichtrio | 2005

Het Streichtrio behoort tot een reeks werken uit de laatste jaren, waarin ik mij op telkens verschillende wijze met het doorbreken van lineaire (vorm-)processen heb beziggehouden. Zo ontwikkelt het Trio enerzijds een voorwaarts gerichte processualiteit, doordat van begin tot einde, in onregelmatige afstanden, steeds nieuwe muzikale gestalten worden voorgesteld. Anderzijds komt het tot een steeds sterker wordende fragmentatie van de muzikale tijd, want dit proces wordt telkens opnieuw door (verschillend waarneembare) herhalingen onderbroken, versneden, opgesplitst. Zulke herhalingen richten de aandacht bij het beluisteren op de verschillen: wat werd gewijzigd? Wat volgt op de herhaling, en wat ging haar vooraf? De klankgebeurtenissen verkrijgen op die manier een richting, bewegen zich ergens heen, zonder dat er sprake is van een bereikbaar doel. Daardoor wordt de muzikale tijd zelf ervaarbaar, als een zich steeds complexer opsplitsende entiteit. Eenduidige criteria als ‘gesloten’ of ‘open’ vorm verliezen hun geldigheid.


Lees verder »

Hoe langer deze niet-lineaire processen duren, hoe meer zij natuurlijk leiden tot het onoverzichtelijke, labyrintische, schijnbaar onsamenhangende. Daarom slaat dit principe, juist voordat de vorm van de compositie volledig dreigt in te storten, in zijn tegendeel om: de muziek concentreert zich op één enkele, voordien echter reeds vaak voorgekomen klankfiguur, de tremolo, en voert deze naar een lange, ononderbroken crescendo-verdichting, die haast tot in het overdrevene, pompeuze opzwelt. Daardoor wordt de aandacht van het differentiërende, vergelijkende horen weggeleid en op de waarneming van momentane, lichamelijke en directe energie gericht.

Een bijzonderheid in de klank van dit strijktrio is het frequente gebruik van het hoge register. Hierdoor verkrijgen dezelfde tonen van viool en altviool, wanneer ze in de cello weerklinken, een bijzondere kleur en intensiteit. Zo ontstaat de idee van een scheiding binnen het feitelijk homogene klankbeeld van het trio, waardoor deze compositie zich haast tot een verholen celloconcerto ontwikkelt. (Jörg Birkenkötter)




Ook interessant...

Kijk ook eens naar deze werken

De TRANSIT collectie is een initiatief van MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek], in samenwerking met Festival 20/21 en met de steun van Stad Leuven.