Transit

Steve Reich | Phase patterns | 2003

Voor Steve Reich was het uitgangspunt van al zijn vroege muziek dat die stukken een ‘gradueel proces’ moesten bevatten. Geen abstract compositietechnisch proces dat enkel op papier relevant is, maar een muzikaal proces dat voor alle luisteraars perfect hoorbaar is. De compositietechniek bij uitstek waarmee Reich dat realiseerde, is ‘phase shifting’ of faseverschuiving. Het principe is dat twee instrumenten met hetzelfde kernachtige motief samen in unisono beginnen en vervolgens één van de muzikanten lichtjes versnelt tot hij één tel voor is op de andere. Dit systeem herhaalt zich, zodat de tweede partij zich steeds verder metrisch verwijdert van de eerste. In feite is dit gewoon een zeer specifieke toepassing van het principe van een unisono-canon, maar doordat het extreem geleidelijk gebeurt en op zeer beperkt muzikaal materiaal is toegepast, klinkt het allerminst als een klassieke canon.


Lees verder »

In Phase Patterns (1970) starten orgels 1 en 2 met een ritmisch patroon dat uit een bij percussionisten typische afwisseling van linker- en rechterhand (LRLLRLRR) bestaat. Reich (zelf een percussionist) spreekt niet onterecht van ‘drumming on the keyboard’. De twee orgels voeren achtereenvolgens vier faseverschuivingen door. Telkens er een nieuwe canonische positie wordt bereikt (en de orgels dus een canon op exact één, twee, drie en vier tellen afstand van elkaar spelen) voegen orgels 3 en 4 melodische motiefjes toe die eigenlijk niet meer doen dan ‘interne’ melodiën uit het canonische kluwen van de andere orgels onder de aandacht te brengen – het muzikale equivalent van een camera die even inzoomt op een detail.
Na die vierde faseverschuiving nemen orgels 3 en 4 de partijen van orgels 1 en 2 over, introduceren orgels 1 en 2 hetzelfde patroon met andere akkoorden en voeren ze daar nogmaals snel na elkaar vier faseverschuivingen mee door, dit maal zonder dat er wordt stilgestaan bij inherente motieven, zodat de spanning en de textuur naar het einde dramatisch worden opgedreven.




Ook interessant...

Kijk ook eens naar deze werken

De TRANSIT collectie is een initiatief van MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek], in samenwerking met Festival 20/21 en met de steun van Stad Leuven.