Het “Jammerorgel” is een soort meta-instrument, gebouwd met fragmentarische, afgeleide klanken van klassieke instrumenten, geluidsobjecten en tape. De melodische en percussieve geluiden die men met het klavier van deze imaginaire klankmachine kan oproepen, zijn verwant aan de menselijke stem – van een piepend geluid tot overdreven klagende cantilenes. De muzikale wereld van het “Jammerorgel” zit vol absurditeiten, van grommen, fluisteren, huilen, fluiten tot kwaken. Het klinkt als een ontmoeting van karikaturale wezens die met elkaar proberen te communiceren.

Het muzikale basismateriaal van het werk werd gecreëerd tijdens spontane vocale en instrumentale improvisaties. Het vocabularium dat tijdens deze sessies tot stand kwam, wordt gebruikt in het stuk, maar dient ook als uitgangspunt voor de ontwikkeling van meer complexe uitdrukkingsmiddelen: de vreemde monsters spreken andere talen, die allemaal bestaan uit een gemeenschappelijk vocabularium, met een karakteristiek muzikaal “accent” en grammaticale basisprincipes. De sampler is het instrument waarmee we deze talen het makkelijkst kunnen articuleren, waarbij de pianist verschillende “woorden” op een virtuoze manier kan aanslaan op zijn toetsen.

Naast de gemeenschappelijke setup van het ensemble, worden nog enkele toegevoegde instrumenten en klankobjecten gebruikt in het stuk. We horen een zingende zaag, een otamatone (Japans speelgoedinstrument), schuiffluiten, mondorgels, een “stylophon” of minisynthesizer en nog verschillende andere klankbronnen. Allen delen ze de eigenschap dat ze het de musici toelaten om glissandi en melodische sequensen te spelen los van vastgelegde toontrappen. Hierdoor kunnen ze de menselijke stem op verschillende manieren nabootsen – ze kunnen klagen, fluisteren, smeken of krijsen.

[Benjamin Scheuer]